سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری استان قم گفت:در چند سال گذشته در بیش از 500 نقطه سازه های آبخیزداری اجرا شده است که بر اساس ارزیابی کارشناسان فنی این اداره کل بیش از 100میلیون مترمکعب از سیلابی که در بالادست حوزه های آبخیزداری روی داد،به وسیله این سازه ها تنظیم، هدایت وکنترل شد.

به گزارش روابط عمومی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم، سید محمدتقی سجادی در حاشیه بازدید جمعی از اصحاب رسانه از پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری استان قم طی سخنانی اظهار کرد: حدود 30 میلیون متر مکعب سیلاب نیز فرصت پیدا کرد تا به سفره های آب های زیرزمینی تزریق شود و یا این که در حال تزریق به سفره های آب زیرزمینی است.
وی درباره اعتبارات انجام شده در طرح های آبخیزداری قم خاطرنشان کرد: درسال های گذشته از منابع گوناگون متناسب شرایط روز، در حوزه آبخیزداری در این استان هزینه شده است.

وی افزود: بیش از 40 درصد این طرح ها (بیش از 230 سازه) در سه سال اخیر اجرا شده که به صورت عمده نقش کنترلی و تنظیمی سیلاب در بالادست شهر قم را داشته اند که اعتباری حدود 300 میلیارد ریال در این راستا هزینه شده است.
وی گفت: دراستان قم، از حدود یک میلیون هکتار عرصه های منابع طبیعی، حدود 300 هزار هکتار زیر پوشش طرح های آبخیزداری قرار گرفته است و هنوز در حدود 70 درصد از عرصه های استان فرصت اجرای این طرح ها را نداشته ایم.
سجادی گفت: درسال گذشته تاکید دولت و کلیت نظام روی توسعه طرح های آبخیزداری بوده و به فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی از محل صندوق توسعه ملی، حدود هفت هزار میلیارد ریال در کشور به اجرای طرح های آبخیزداری اختصاص یافت.

وی افزود: در سال جاری نیز این بودجه بیش از 2 برابر رشد داشته است که امیدواریم ، این فرصت نیز به صورت مضاعف در قم فراهم شود تا در پنج سال آینده در کل سطوحی که به نوعی امکان تهدید از ناحیه سیلاب را داریم، طرح های متناسب و اولویت دار اجرا شوند و ان شاءالله با اجرای آن، تاسیسات شهری و روستایی و زیرساخت های تولید بخش کشاورزی در مقابل سیلاب های با دوره بازگشت 100 ساله ایمن گردد.

وی با بیان این که، امسال بارندگی و نزولات آسمانی بیش از حد تصور و پیش بینی بود، گفت: این امر در برخی از نقاط کشور مشکلاتی را ایجاد کرد؛ اما در قم، با توجه به اجرای طرح های آبخیزداری در بالادست، مشاهده کردیم که در این استان، نه تنها خسارت های آن چنانی بر اثر وقوع بارندگی ها و روان آب ها روی نداد، بلکه توانستیم به نوعی این تهدید را به فرصت تبدیل و بخش قابل توجهی از جریانات ناشی از بارش را به نوعی کنترل، هدایت و تنظیم کنیم و نیز بخش قابل توجهی از این سیلاب و روان آب، با توجه به اجرای طرح های مذکور، این فرصت را یافتند به سفره های آب زیرزمینی تزریق شوند و نفوذ کنند.
سجادی اضافه کرد: طرح های آبخیزداری سبب شد، در بارش های اخیر دِبی خروجی چاه ها و قنات ها در پایین دست بهبود یابد و نیز از وارد آمدن خسارت به تاسیسات پایین دست جلوگیری شود.

وی با بیان این که، قم جزو استان های خشک کشور است، گفت: در 10 سال گذشته به شدت دچار خشکسالی بودیم و وضعیت بارندگی در این سال ها شرایطی را ایجاد کرد که توسعه بیابان را داشتیم که امیدواریم با بارش های اخیر وضعیت بهبود یابد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری قم ادامه داد: امیدواریم با رطوبتی که در خاک و پوشش گیاهی که در سطح زمین ایجاد شده است، معضل گرد و خاک سال های اخیر نیز کنترل شود.

وی با بیان این که حدود 335 هزار هکتار (حوزه های زیردست سد 15 خرداد و مشرف به شهر قم) به طور مستقیم شهر قم را تحت تاثیر قرار می دهد، گفت: در 2 سال گذشته در شش حوزه بالادست شهر قم فعالیت های آبخیزداری اجرا شده است.

وی افزود: امیدواریم در سال جاری نیز در شش حوزه دیگر فعالیت های آبخیزداری اجرا و شرایطی ایجاد شود که زیر حوزه هایی که می توانند به شدت آسیب زا باشند، طی پنج سال آینده کنترل شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری قم خاطرنشان کرد: پیش بینی می شود که در سال جاری، اعتباری بیش از یک و نیم برابر سال گذشته را داشته باشیم.
سجادی به انواع طرح های آبخیزداری اشاره و اظهار کرد: بخشی از آنان به نوعی هدفگذاری برای کنترل سیلاب، جلوگیری از خسارت و تنظیم جریانات سیلابی هستند.

وی اضافه کرد: بخشی نیز طرح هایی هستند که پس از تنظیم جریان و کنترل خسارت سیلاب، شرایطی را ایجاد می نماید تا در قالب طرح های آبخوانداری، روان آب ها فرصت نفوذ عمقی پیدا کنند.

وی با بیان این که طرح بزرگی در رابطه با پخش سیلاب در استان در حال اجرا است، گفت: مرحله نخست آن سال گذشته اجرا شد و مرحله دوم آن نیز در سال جاری در حال اجرا می باشد که این طرح در دشت مَسیله که از کانون های اصلی تولید گرد و غبار استان است، قرار دارد.

سجادی ادامه داد: طرح مذکور، مساحتی حدود 25 هزار هکتار را پوشش می دهد که شاید بتوان از آن به عنوان بزرگ ترین طرح پخش سیلاب در کشور نام برد.
وی خاطرنشان کرد: هدف اصلی از اجرای این طرح، هدایت جریانات سیلابی رودخانه شور که از شمال استان وارد این دشت می شود و نیز ایجاد پوشش گیاهی است.

وی در بخش دیگر سخنان خود، متولی اصلی در رابطه با سیلاب و رودخانه ها را وزارت نیرو دانست و گفت: وظیفه سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، اجرای طرح های آبخیزداری در عرصه ها، مراتع، جنگل ها و سرشاخه ها است، یعنی وظیفه ما هدایت و کنترل سیلاب در جایی که بارندگی روی می دهد و سرشاخه ها، می باشد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری قم بیان کرد: ایده آل ترین شرایط برای کنترل سیلاب، در سرشاخه و سطح پیش از این که به هم بپیوندند و سیلاب های با دبی بالا را ایجاد کنند، است.

وی با بیان این که تنظیم سیلاب در استان فقط وظیفه این اداره کل نیست، گفت: یکی از وظایف وزارت نیرو، مدیریت و تعیین تکلیف بستر و حریم رودخانه ها و جلوگیری از سد معبرهایی است که در رودخانه ها روی می دهد.
وی گفت: یکی از معضلاتی که امسال کشور را دچار خسارت کرد، تصرف بستر و حریم رودخانه ها بود و خسارت هایی که در برخی از روستاها و شهرهای کشور اتفاق افتاد، شاید ناشی از تصرف و ساخت و ساز در حریم رودخانه ها بود که منجر به تخریب شد.

وی با بیان این که باید مراقبت شود تا ساخت و ساز در بستر و حریم رودخانه ها و آبراه ها اتفاق نیفتد، گفت: واقعیت این است که هنگامی که به حریم رودخانه ها تجاوز می کنیم و ساخت و ساز انجام دهیم، اجرای هیچ طرحی نمی تواند جلوگیری از خسارت را تضمین کند.

وی بر انجام فرهنگ سازی در این زمینه که رودخانه محل عبور آب است، تاکید کرد و گفت: اگر به اضطرار رودخانه برای سایر کاربری ها مانند عبور و مرور در نظر گرفته می شود، باید این کار با تمهیدات لازم انجام شود.
سجادی همچنین بر لزوم آشنایی قشرهای گوناگون جامعه از جمله اصحاب رسانه به عنوان پل ارتباطی بین مردم و مسئولان با موضوع آبخیزداری تاکید و اظهار کرد: این بازدید به منظور آشنایی با طرح های آبخیزداری استان انجام شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری قم همچنین در برخورد با تخلفات در رابطه با منابع طبیعی تاکید کرد.

آبخیزداری، فرآیند تنظیم و اجرای اقدام های مناسب به منظور اداره منابع موجود در آبخیز، با کسب منافع و بدون آسیب رساندن به موجودیت این منابع است.
استان قم بیش از یک میلیون و 123 هزار هکتار وسعت دارد که 47 هزار هکتار آن مربوط به شهر قم و حریم آن است، همچنین 105 هزار هکتار از این اراضی به زمین های کشاورزی اختصاص دارد و حدود 970 هزار هکتار زمین های استان جزو منابع ملی می باشد که در اختیار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری قم به نمایندگی از دولت قرار دارد.

در این بازدید؛ برخی از خبرنگاران و عکاسان استان قم از تعدادی از طرح های اجرا شده در حوزه آبخیزداری در روستاهای اسفید و طغرود در بخش های جعفریه و خلجستان بازدید کردند.

استان قم دارای یک شهرستان قم و پنج بخش کهک، جعفریه، سلفچگان، خلجستان و مرکزی است.

بخش خلجستان با وسعت یک هزار و 100 کیلومتر مربع و جمعیتی بیش از 10 هزار تَن در شرایط عادی و 50 هزار تن در فصل های خاص، به مرکزیت شهر دستجرد یکی از بخش های پنج گانه قم است که با مرکز استان حدود 75 کیلومتر فاصله دارد.

بخش خلجستان دارای 2 دهستان دستجرد و قاهان و 52 روستا است؛ همچنین در این بخش، 33 روستا دارای شورای اسلامی و 27 روستا دارای دهیاری فعال می باشد.