سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

وجود 400 هزار هکتار منطقه مستعد بیابان شدن، 105 هزار هکتار کانون تولید ریزگرد، دو هزار و 800 هکتار کانون فوق بحرانی، افزایش روزهای گرد و غباری به بیش از 110 روز و رسیدن شن‌های روان به 20 کیلومتری شهر قم هر عاقلی را نگران می‌کند از این رو همه باید این بحران را جدی بگیریم.

به گزارش خبرگزاری فارس از قم، یاسر ولیا بیدگلی: «تهدید» کلمه‌ای است که بارها و بارها از زبان مسؤولان و کارشناسان برای هشدار دادن نسبت به موضوعی شنیده شده به همین علت گاهی بر اثر تکرار این کلمه، نسبت به یک تهدید جدی کم توجه می‌شویم و در نتیجه تهدید از لفظ یک کلمه خارج و به معنای واقعی به یک بحران چالش‌انگیز تبدیل می‌شود.

عمق این بحران را هنگامی احساس می‌کنیم که با وزش بادهایی با سرعت بیش از 50 کیلومتر بر ساعت دیگر نمی‌توانیم در خیابان‌های شهر با چشم‌های باز حرکت کنیم، این واقعیت قابل پیش‌بینی آینده قم نیست بلکه وضعیت کنونی این شهر است.

بیابان‌های ناپایدار به عنوان کانون‌های تولید ریزگرد به 20 کیلومتری شهر رسیده و به علت نابودی پوشش‌های گیاهی و کم‌ آبی با سرعت قابل توجهی در حال توسعه است که استمرار این روند تغییر وضعیت بیابان‌های پایدار را به دنبال دارد و قم را درگیر یک فاجعه جدی می‌کند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم در گفت‌و گو با فارس با اشاره به اینکه مساحت استان قم نزدیک به یک میلیون و 123 هزار هکتار است، اظهار کرد: اکنون 400 هزار هکتار از مساحت استان در حال بیابان شدن است و 105 هکتار از بیابان‌های موجود به کانون‌های تولید ریزگرد تبدیل شده است.

محمدتقی سجادی اضافه کرد: بیش از دو هزار و 800 هکتار از کانون‌های تولید ریزگرد استان به علت پیشروی شن‌های روان و تخریب شدید محیط زیست در شرایط فوق بحرانی قرار دارد که برای جلوگیری از حرکت شن‌های روان در این محدوده‌ها به دنبال استفاده از روش مالچ‌پاشی هستیم اما این روش نمی‌تواند به صورت کامل مشکل را رفع کند.

وی با بیان اینکه قم در سال 65 فقط دو روز گرد و غباری داشته است،‌ عنوان کرد: اکنون به علت عوامل طبیعی و انسانی روزهای گرد و غباری قم به بیش از 110 روز رسیده است که افزایش این عوامل و اجرایی نکردن راهکارهای پیشگیرانه معضل‌های جدی را برای هفت استان مرکزی کشور به دنبال خواهد داشت.

سجادی ادامه داد: استان‌هایی همانند تهران، البرز، سمنان، اصفهان، مرکزی، همدان و قزوین که 25 درصد جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند، فاصله زیادی با استان قم ندارند و در معرض تهدید ریزگردها هستند به همین علت مسؤولان باید برای رفع معضل ریزگردهای استان قم که در آینده نه چندان دور استان‌های مرکزی کشور را تهدید می‌کند، برنامه‌ریزی جامعی داشته باشند و از اعتبارات ملی استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم در راستای مقابله با ریزگردها دو پروژه استانی را با مشارکت بخش خصوصی پیگیری می‌کند، افزود: اکنون بستر ایجاد پوشش گیاهی در 20 هزار هکتار از بیابان‌های ناپایدار استان قم آماده‌سازی شده است اما سرمایه‌گذار و اعتبار مورد نیاز برای آغاز عملیات اجرایی وجود ندارد.

همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم طی سخنانی با تاکید بر اینکه بر اساس مطالعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، قم نسبت به مساحت کل استان در داشتن اراضی مستعد برای تولید گرد و غبار رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است، گفت: برخی از روزها بیش از ۴۰ برابر حد مجاز ریزگرد در هوای شهر قم وجود دارد.

سید رحمان دانیالی از خشک شدن دریاچه نمک قم به عنوان عاملی برای افزایش ریزگردها یاد کرد و گفت: علاوه بر کاهش بارندگی و گرمایش شدید زمین احداث 60 سد توسط شهرهای بزرگ در کاهش منابع ورودی به دریاچه نمک موثر بوده است.

وی یادآور شد: طبق قانون 10 درصد منابع آبی باید به حوزه تخصیص منابع آبی وارد شود اما اکنون در مورد دریاچه نمک به این قانون عمل نمی‌شود در حالی که در صورت تامین نشدن کسری آب دریاچه نمک قم فاجعه زیست محیطی ناشی از خشک شدن این دریاچه، فجیح‌تر از خشک شدن دریاچه ارومیه خواهد بود به همین علت برای احیای دریاچه نمک نیازمند هم صدا شدن دستگاه‌های اجرایی هستیم.

دانیالی از دشت مسیله به عنوان یکی دیگر از کانون‌های تولید ریزگرد نام برد و گفت: بهره‌برداری‌های بی‌رویه و شرایط نامناسب آب و هوایی این دشت را با مشکلات بسیاری مواجه کرده و اکنون این عوامل برخی دیگر از مناطق اطراف قم را نیز در معرض تهدید قرار داده است.

وی با تاکید بر اینکه دشت قم از میان 609 دشت آبخوان کشور رتبه نخست دشت شور را به خود اختصاص داده است، تصریح کرد: آب‌های فراشور در چاه‌ها موجود است اما به علت وجود املاح بسیار قابلیت استفاده را ندارد به همین علت اراضی مستعد کشاورزی در حال از بین رفتن و تبدیل شدن به بیابان است.

دانیالی اضافه کرد: هرچند برخی فکر می‌کنند که گرد و خاک‌های استان قم دارای منشا خارجی است اما آمارها نشان می‌دهد بیش از 60 درصد ریزگردهای استان قم دارای منشا داخلی است؛ ۷۹ درصد مساحت استان قم به صورت کویری و ۲۱ درصد به صورت کوهستانی است و مناطق کویری مستعد تولید گرد و غبار هستند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری قم نیز از ابلاغ آئین‌نامه اجرایی مقابله با پدیده گرد و غبار در 26 تیرماه سال گذشته توسط هیأت دولت و معاون اول رئیس جمهور یاد کرد و گفت: تا کنون بیش از 10 جلسه در این راستا برگزار و رسالت دستگاه‌های اجرایی به صورت جداگانه مشخص و تصویب شده است.

محسن اروجی اظهار کرد: سال گذشته با دانشگاه‌ها و مراکز علمی مختلف نشست‌های تخصصی را برگزار و مطالعات انجام شده در مورد ریزگردها را جمع‌آوری کرده و در اختیار کارشناسان و مسؤولان اجرایی قرار داده‌ایم که اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم تا کنون جامع‌ترین مطالعات را تهیه کرده و مطلوب‌ترین راهکارها را برای کنترل پدیده گرد و غبار ارائه کرده است.

وی با تاکید بر اینکه خشک شدن دریاچک نمک در افزایش حجم گرد و غبار استان قم تاثیر بسیاری دارد، عنوان کرد: در راستای رفع مشکل این دریاچه به دستور استاندار قم همایش «دریاچه نمک و مقابله با پدیده گرد و غبار» با مشارکت محیط زیست، جهاد کشاورزی، دانشگاه‌ها و مراکز علمی به ویژه دانشگاه قم، پارک علم و فناوری و مراکز رشد برگزار می‌شود.

اروجی یادآور شد: با توجه به اینکه در روزهای گرد و غباری قم مراجعه بیماران تنفسی و قلبی به بیمارستان‌ها بیشتر از روزهای عادی می‌شود باید بگوییم که ریزگردها در بلند مدت بیماری‌های مختلفی را برای مردم قم به دنبال دارند به همین علت باید راهکارهای عملیاتی‌تری را برای رفع مشکل ریزگردها در دستور کار خود قرار دهیم.

با گذشت هر ثانیه حال هوای قم بحرانی‌تر از ثانیه‌ای قبل می‌شود و با وجود آمارهای نگران کننده اما هنوز هم بسیاری از مردم و مسؤولان نسبت به بحران ریزگردها غافل هستند به همین علت با اقدامات نادرست خود سبب توسعه کانون‌های تولید ریزگرد می‌شوند یا اینکه با حمایت نکردن خود از توسعه کانون‌ها جلوگیری نمی‌کنند.

یادمان نرود که ریزگردها قبل از تسخیر اهواز به مردم و مسؤولان هشدار دادند اما بی‌توجهی‌ها تهدید را به یک فاجعه تبدیل کرد و اکنون برای جبران این فاجعه باید چندین برابر گذشته هزینه کنیم اما باز هم نمی‌توانیم وضعیت گذشته را رقم بزنیم.

انتهای پیام/7