سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با اشاره به اینکه 400 هزار هکتار از مساحت این استان در آستانه بیابانی شدن است، گفت: در سال جاری با استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی چهار میلیارد تومان به عملیات‌های مقابله با بیابان‌زایی اختصاص یافته است.

به گزارش روابط عمومی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم، سیدمحمدتقی سجادی عصر دیروز در حاشیه بازدید استاندار قم از مراتع گنبد نمکی که به مناسبت روز ملی مقابله با بیابان زایی انجام شد، طی گفت‌وگویی با خبرنگاران، با اشاره به اینکه روز 17 ژوئن مصادف با 27 خرداد، روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی یا روز جهانی بیابان‌زدایی است، اظهار کرد: موضوع بیابان، در کنار تغییر اقلیم و کمبود آب، یکی از چالش‌های عمده دنیا است. به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین، با بیابان به عنوان یکی از معضلات عمده دست به گریبان هستیم.

وی اضافه کرد: کشور ما یکی از کشورهایی است که بیابان در آن چالش‌هایی را ایجاد کرده است و استان قم نیز یکی از استان‌هایی است که از نظر مناطق و عرصه‌های بیابانی نسبت به دیگر استان‌های کشور وضعیت متفاوتی دارد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم خاطر نشان کرد: استان قم حدود یک میلیون عرصه‌های مربوط به حوزه منابع طبیعی دارد که نزدیک به 400 هزار هکتار این مساحت در آستانه بیابانی‌شدن است و 176 هزار هکتار بیابان شدند که حدود 105 هزار هکتار از این عرصه‌های بیابانی به کانون‌های تولید گرد و خاک تبدیل شده‌اند یا همان محدوده‌های بیابانی که تقریبا به ناپایداری رسیدند و پوشش گیاهی در آن‌ها از بین رفته و وقتی در معرض باد قرار می‌گیرند، موجب ایجاد گرد و غبار شده و تاثیرات منفی بر منابع تولید، محیط شهروندان، مباحث بهداشتی و سایر مشکلاتی می‌شود.

وی افزود: برای این که بخواهیم با این پدیده و این چالش مقابله کنیم، لازم است برنامه‌ریزی‌هایی را داشته باشیم. طبق برنامه‌ریزی‌هایی که انجام شده، در چهار کانون تولید گرد و غبار استان که یکی از این کانون‌ها منطقه گنبد نمکی با 29 هزار هکتار مساحت است از چند سال گذشته فعالیت‌هایی در خصوص بهبود پوشش گیاهی با گونه‌های سازگار و گونه‌هایی که نیاز آبی زیادی ندارند و به نوعی فقط در دو سال نخست کاشت، 17 نوبت آبیاری می‌شوند و بعد از آن به صورت طبیعی با بارندگی‌های طبیعی، نیازآبی گیاه تامین می‌شود و رشد و نمو می‌کنند، دنبال شده است.

سجادی خاطرنشان کرد: سطحی که در این کانون گرد و غبار بوته‌کاری و نهال‌کاری شده است، حدود چهار هزار هکتار است. البته این عدد در دیگر نقاط استان بیش از هزار هکتار است که بخشی از عملیات بیولوژیکی در راستای حفظ کانون‌های گرد و غبار در سایر کانون‌های ما مثل حسین آباد میش مست، در جنوب شرق استان به بیش از پنج هزار هکتار نهال‌کاری برای تثبیت شن‌روان، هزار هکتار در محدوده جاده گرمسار و شرق قم و همچنین هزار هکتار در محدوده پیرامونی شهر قم نیز می‌رسد که فعالیت‌های مختلف طی دو سال گذشته در این مناطق انجام شده است.

وی گفت: محدوده پیرامونی قم بیشتر عرصه ی کشت‌های رها شده، محدوده‌های سایت‌های نخاله و معادن رها شده شن و ماسه است که متاسفانه آنها هم به نوعی در ایجاد گرد و غبار تاثیرگذار هستند. اما موضوع پدیده بیابان‌زایی در واقع موضوعی فراتر از ایجاد گرد و غبار است یعنی از بین رفتن پوشش گیاهی که به نوعی تاثیر اصلی در کنترل گرمایش کره زمین دارد و تعدیل دما و بحث‌هایی از این دست، به نوعی چالشی فراتر از صرف گرد و غبار است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم افزود: گرمایش کره زمین یکی از مشکلات عمومی دنیاست و در کشور ما بی‌تاثیر نیست، موضوع ناهماهنگی و نامنظم کردن رژیم بارندگی در فصول خشکسالی، فصول سیلاب و بارش‌های خارج از فصل نیز مورد نظر است، امسال بعد از عید بارش‌ها به نوعی بود که عمده بارش‌های ما به جای این که در زمستان اتفاق بیفتد، در فروردین و اواخر اسفندماه اتفاق افتاد. این‌ها چالش‌های ناشی از گرمایش است که تنها راه کنترل گرمایش کره زمین بهبود پوشش گیاهی به خصوص در عرصه‌های مرتعی است.

وی با بیان اینکه بیش از 90 درصد عرصه‌هایی که پوشش گیاهی دارند، مرتع هستند، تصریح کرد: بخش خیلی ناچیزی از عرصه‌های دارای پوشش گیاهی را عرصه‌های کشاورزی و یا پارک‌ها تشکیل می‌دهند به همین علت نقش مرتع در طبیعت، مثل گندم در رژیم غذایی و محصولات کشاورزی است. یعنی نقش پایه‌ای و اصولی دارد و برای ما انجام برنا‌مه‌هایی در حوزه مرتع بسیار استراتژیک و مهم است.

سجادی عنوان کرد: اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم طی سال گذشته در منطقه گنبد نمکی با بیش از 29 هزار هکتار مساحت که فقط 9 هزار هکتار از آن قابلیت اجرای عملیات نهال‌کاری را داراست، بیش از 520 هکتار به محدوده چهار هزار هکتاری نهال‌های کاشته شده اضافه کرد و در سایر مناطق نیز برای سطحی وسیع‌تر از 600 هکتار در شرق قم فعالیت داشته است.

وی ادامه داد: در سال 98 از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی، نزدیک به 900 هکتار به این سطوح اضافه خواهیم کرد که البته ناگفته نماند فعالیت‌هایی که ما انجام می‌دهیم، بیشتر با مشارکت مردم و همراهی بهره‌برداران است.

سجادی با تاکید بر اینکه عرصه‌های منابع طبیعی دارای بهره‌برداران عرفی است، مطرح کرد: یعنی دارندگان پروانه طرح‌های مرتع‌داری، حق بهره‌برداری قانونی از این عرصه‌ها را برای غذای دام دارند و به نوعی کار ما با مشارکت این افراد انجام می‌شود که این یک کار چندجانبه است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم تصریح کرد: گونه‌هایی که ما استفاده می‌کنیم که یک نوع از آن گونه‌ها در منطقه گنبد نمکی مشاهده می‌شود، ضمن اینکه ارزش غذایی بالایی برای دام دارد و حتی مفید است که حتما باید توسط دام استفاده شود تا رشد و نمو پیدا کند.

وی افزود: موضوع کنترل فرسایش و جلوگیری از ریزگرد و تلطیف هوا با مساعدتی که از محل منابع ملی و استانی تامین می‌شود دنبال خواهد شد که بازدید امروز استاندار از عرصه‌های بیابانی به مناسبت روز جهانی بیابان‌زدایی در این راستا تاثیرگذار خواهد بود.

سجادی گفت: در دشت مسیله با 40 هزار هکتار مساحت با اجرای برنامه پخش سیلاب به صورت طبیعی از دبی‌های سیلابی رودخانه شور استفاده خواهیم کرد، به صورت پخش سیلاب در راستای مرطوب‌سازی و توسعه پوشش طبیعی منطقه که در آن منطقه گز، گونه قالب است. بیش از 10 هزار هکتار در عرصه 30 هزار هکتاری کار انجام می‌شود که با این عملیات وضعیت توسعه پوشش طبیعی مطلوب‌تر می‌شود.

وی ادامه داد: در منطقه حسین‌آباد میش‌مست که از سنوات گذشته یک عرصه 27 هزار هکتاری داشته‌ایم در حال حاضر مناطق بحرانی با بیش از پنج هزار هکتار مساحت مورد پوشش قرار گرفته است که البته یک وجه تمایزی که این کانون دارد، موضوع حرکت تپه‌های شن‌روان است که ما در دو سال گذشته موضوع برنامه مالچ‌پاشی و انواع نهال‌کاری را برای نخستین بار در استان قم در منطقه حسین‌آباد اجرا کردیم و امیدوار هستیم که بتوانیم در این منطقه 105 هزار هکتاری از 23 هزار هکتار که قابلیت کشت دارد به شیوه مطلوب استفاده کنیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با اعلام این خبر که سال جاری عملیات بوته‌کاری و نهال‌کاری در بیش از هزار و 600 هکتار از کانون‌های بحرانی تولید ریزگرد استان قم انجام می‌شود، گفت: امیدواریم با حمایت‌های مسؤولان استانی و ملی این مساحت را افزایش دهیم.

وی خاطرنشان کرد: امسال تا ماه جاری 22 میلیارد تومان از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی در ادامه 12 میلیارد تومان سال قبل برای اجرای برنامه‌های آبخیزداری به استان قم اختصاص داده شده است و حدود چهار میلیارد تومان نیز از محل صندوق توسعه ی ملی، غیر از 22 میلیارد تومان، به اجرای برنامه‌های بیابان‌زدایی اختصاص داده شده است که در این راستا تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و استانداری قم امضا می‌شود که امیدواریم در قالب این تفاهم‌نامه بتوانیم منابعی را از اعتبارات استانی برای توسعه این امر و تسریع در پوشش قرار دادن بخش‌هایی که قابلیت دارد، اختصاص دهیم.