سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

زهره مهرنوروزی خبرنگار روزنامه شاخه سبز در گفتگو با سید رضا موسوی مشکینی مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست و صادق آبروش رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم:

اول صبح است در پس ذهنمان همه می دانیم که کرونا هست و جولان می دهد حتی نوع خطرناک تر آن یعنی دلتا ترکیبی از هندی و انگلیسی و چینی هم از راه رسیده و هنرنمایی می کند. اما چه کنیم دراین فصل گرم گردو غبار که تمای فضای شهررا در نوردیده است.حتی با وجود ماسک هم بیرون آمدن از خانه برای ریه ها مضر است، هرچند که وجود این ریزگردها برای ما اهالی قم تازگی ندارد. چراکه بیش از 30سال است که با زدن سد بر روی رودخانه قمرود و قطع حقابه های زیست محیطی قم را با این چالش روبرو کرده است.در طول سال متوسط 105تا 150 روز از سال با گرد و غبار مواجه هستیم. دراین باره گفتگویی باسید رضا موسوی مشکینی مدیرکل حفاظت محیط زیست و صادق آبروش رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم انجام شده است که می خوانید:

قم، رتبه اول نواحی مستعد تولید گرد و غبار

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم گفت: استان قم به لحاظ سهم نواحی مستعد تولید گرد و غبار نسبت به مساحت کل استان، در رتبه اول در کشور قرار دارد.

سید رضا موسوی مشکینی در گفتگو با خبرنگار شاخه سبز تصریح کرد: حوضه آبریز دریاچه نمک بسیار وسیع و گسترده و دارای رودخانه های بسیاری است، اما متأسفانه با احداث سدها، آب بندها و انحرافات بسیار در این مسیر، حقابه زیست محیطی تالاب ها و رودخانه های استان کاملا قطع شده است.

وی بر ضرورت نگاه فرابخشی به دریاچه نمک به عنوان یکی از ارزشمندترین تالاب ها در مرکز کشور تأکید کرد و گفت: اکوسیستم این تالاب که ۱۵ برابر شهر قم وسعت دارد، بسیار حساس و شکننده بوده و در صورت تخریب زیست محیطی، به یکی از کانون های فعال گرد و غبار نمکی تبدیل شده و مراکز جمعیتی در مرکز کشور را با مخاطرات جدی مواجه می کند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم با اشاره به کسری مخازن آب زیرزمینی و میانگین افت سطح ایستابی دریاچه نمک، وضعیت این تالاب را بحرانی و در بدترین شرایط در میان حوزه های آبریز کشور دانست و گفت: دشت مسیله نیز در رتبه اول شوری در میان دشت های کشور قرار داشته و باید تلاش کنیم مدیریت زیست بومی یکپارچه ای را با محوریت استان قم برای این تالاب طراحی کنیم.

حقابه ها روی کاغذ نماند

موسوی با بیان اینکه نباید حقابه های زیست محیطی تالاب ها و رودخانه های استان قم روی کاغذ باقی بماند، لزوم همکاری و مشارکت همه دستگاههای اجرایی برای احیای دریاچه نمک را مورد توجه قرار داد و گفت: برای هرگونه بهره برداری از این تالاب، باید وضعیت زیست محیطی آن به شدت مورد توجه قرار گرفته و نباید هیچگاه مسائل زیست محیطی را در مقابل مسائل اقتصادی قرار دهیم.

راهکارهای کاهش گرد وغبار

موسوی کاشت درختان مقاوم به خشکی و شوری در اطراف دریاچه نمک را راهکاری مؤثری برای کاهش گرد و غبار در این منطقه دانست .

مدیرکل حفاظت محیط زیست قم  گفت: در سال‌های اخیر کانون‌های گرد و غبار داخلی در کشورمان بسیار توسعه یافته و مشکلات متعددی را بوجود آورده‌اند که نیازمند توجه و تأمل جدی از سوی مسئولان است.

حقابه ها تاکنون تخصیص نیافته است

موسوی مشکینی با بیان اینکه متأسفانه حقابه دریاچه نمک تا کنون تخصیص پیدا نکرده و این یک مطالبه جدی از وزارت نیرو است که باید پیگیری شود،عنوان کرد: با ادامه روند کنونی، دریاچه نمک کانون اصلی گرد و غبار همراه با ذرات نمکی در جوار پایتخت و در نزدیکی کانون‌های بزرگ جمعیتی در مرکز کشور خواهد بود.

وی با اشاره به روند سریع خشک شدن دریاچه نمک و از میان رفتن کارکردهای اکولوژیکی این تالاب، یادآورشد: با احداث سدها و قطع حقابه دریاچه نمک و همچنین گسترش خشکسالی و برداشت بی رویه منابع آبی در این منطقه، روند نگران کننده‌ای شکل گرفته است که می‌تواند دریاچه نمک را به عنوان یک بحران زیست محیطی در مرکز کشور مطرح سازد.

موسوی کاشت درختان مقاوم به خشکی و شوری در اطراف دریاچه نمک را نیز راهکار مؤثری برای کاهش گرد و غبار در این منطقه دانست و بیان کرد: هر گونه فعالیت اقتصادی که قرار است در این تالاب انجام شود، حتماً باید با رعایت ملاحظات زیست محیطی باشد، زیرا دریاچه نمک اکوسیستم بسیار شکننده و حساسی دارد که در صورت تخریب، هزینه‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت.

اداره کل منابع طبیعی استان قم یکی دیگر از اداره هایی است که در زمینه کاهش گرد و غبار وظایفی بر عهده دارد. به نزد رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم رفتیم تا از عملکرد آنها مطلع شویم.

پروژه‌های انجام شده پاسخ‌گوی کانون‌های گرد و غباری استان قم نیست

رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم گفت: اثرات پروژه‌های بیولوژیکی در مناطق تولید ریزگرد قم مشخص و برخی از مناطق پوشیده از پوشش گیاهی است که موجب تثبیت خاک، شن و جلوگیری از حرکت شن‌های روان به سمت شهر شده اما به علت وسعت زیاد کانون‌های گرد و غباری و کمبود بودجه عملیات نهال‌کاری به میزان مورد نیاز انجام نشده است.

کانون های ریز گرد قم

صادق آبروش با اشاره به آلودگی هوای قم و لزوم مهار کردن کانون‌های گرد و غبار، بیان کرد: کوه نمک با ۲۹ هزار هکتار، حسین آباد میش‌مست با ۲۷هزار هکتار، مسیله در شرق قم  با ۴۰ هزار هکتار و اطراف شهر قم با 9 هزار هکتار کانون‌های تولید ریزگرد استان قم را تشکیل می‌دهند.

وی با بیان اینکه وسعت کانون‌های تولید گرد و غبار در استان به 105هزار هکتار می‌رسد، تصریح کرد: در راستای مهار کانون‌های گرد و غبار، عملیات نهال‌کاری و بوته‌کاری هر ساله در این مناطق انجام می‌شود.

رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم ادامه داد: اکنون اثرات فعالیت این اداره‌کل در این مناطق مشهود و برخی از این کانون‌ها، پوشیده از پوشش گیاهی است که موجب تثبیت خاک سطحی شده و از حرکت شن‌های روان به سمت شهر جلوگیری می کند اما به علت وسعت زیاد کانون‌های گرد و غباری و کمبود اعتبارات تخصیصی هنوز به طور کامل عملیات نهال‌کاری تکمیل نشده است.

نهال کاری و تثبیت خاک

وی با اشاره به اینکه بر اساس مطالعات انجام شده، گرد و غبار موجود در قم و هوای آلوده، منشا داخلی دارد و مربوط به کانون‌های گرد و غبار داخلی است، عنوان کرد: سال گذشته برای بیش از 475 هکتار از اراضی حصار سرخ که کانون شرق قم محسوب می‌شود، عملیات نهال‌کاری و تثبیت خاک انجام شده و امسال نیز در منطقه کوه نمک که از کانون‌های گرد و غبار به شمار می‌رود، این عملیات در سطح 2100 هکتار در حال انجام است.

آبروش  با بیان اینکه در منطقه کوه نمک در سطحی به وسعت 456 هکتار هلالی آبگیر احداث شده است که توام با بذرکاری بود تاکید کرد: باتوجه به اینکه با کاهش نزولات جوی و درنتیجه کم آبی و بیابان زایی مواجه هستیم بنابراین  برای رفع مشکل گردو غبار قم به اعتبار بیشتری نیاز داریم.

 هرچند که قم در گرد و غبارهم ایستاده است اما آنچه که پیداست عوامل زیادی در تولید گردو غبار در این شهر نقش دارند، ناگفته نماند به گفته کارشناسان عواقب آلودگی هوای قم 8استان کشور را درگیر می کند وسلامتی 25میلیون جمعیت را به خطر می اندازد امیدواریم با تامین حقابه های زیست محیطی و تخصیص اعتبارهای لازم مشکل گرد وغبار قم نیز برطرف شود. چرا که جان 25میلیون از جمعیت کشورمان به همراه شهروندان عزیز قم در معرض خطر است.